- PRONAUS
- PRONAUSGraece πρόναος, in Aedibus sacris Graecorum, dicta est, pars anterior Aedis, alias πρόδομος quoque, sicut ipsa aedes ναὸς ac δόμος. In Templis vero Christianorum Νάρθηξ eius locô erat, porticus videl. vel atrium ante Basilicum ad deambulandum factum. vide supra in voce Narthex. Non autem Pronai unum genus fuit, ut ex Viruvio discrimus; apud quem primum dicebatur in Antis, Grace ναὸς εν παραςτάσιν. Ita enim is, l. 3. c. 1. In Antis erit Aedes, quum habebit in fronte antas parietunm, qui cellam circumcludunt et inter antas in medio columnas duas. supraque fastigum. Ubi Templum in Antis dicitur, quod antas haberet in pronao: Erant autem antae pilae lapideae in lateribus ostiorum. At πρόςτυλος dicebatur ea Aedes, quae contra antas duae columnas angulares habuit; et supra epistylia et dextra ac sinistra in versuris singulas. Sicut ἀμφιπρόςτυλος vocabatur, quae in postico ad eundem modum columnas et fastigium habebat, ut in fronte etc. Et quidem Πρόναος seu frons Aedis, cum columnis et fastrigio uti dictum, plerumque maior fiebat ipsa Aedis cellâ. Starbo, l. 10. de Templo quodam Aetyptico, Μετὰ δὲ προπύλαια ὁ νεὼς πρόναον ἔχων μέγαν, καὶ ἀξιόλογον: τὸν δε σηκὸν σύμμετρον, ξόανον δὲ οὐδὲ, ἢ οὐκ ἀνθρωπόμορφον, ἀλλὰ τȏυ ἀλόγων ζώων τινός. Post Vestibula Aedes sequitur, pronaum habens amplum et magnificum cellam autem oedis modicam. Vitruvius pronai voce utiur, loc. cit. Dipteros autem Octastylos et pronao et porticu, sed cira oedem duplices habet ordines columnarum. Alibi frontem et posticum vocat, τὸν πρόναον καὶ τὸν ὀπιςθόδομον. Atrium, pro Templi pronao vitavit dicere, quia proprie aliud etat (porticus nempe ante Aedem, ut dictum) quam vis posterior Latinitas passim ita vocet. Hinc et προδόμους et προςτάδας habuêre Procerum apud Graecos aedificia, quae tamen Atrium more Romanô neutiquam habuerunt, etc. Vide Salmas, ad Solin. p. 1216. et seqq. ut et Car. du Fresne, in Descript. Aedis Sophianoe, num. 81.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.